Doç. Dr. Ruhengiz ALİYEVA
Türk dünyası bütünleşmesinde eğitim alanındaki iş birlikleri her gün bir az daha güçleniyor. Türk dünyası bütünleşmesinin esas temellerinden biri olan ortak alfabenin kabul olunması, sadece eğitim iş birliği için değil diğer bütün alanlar için mühim bir karar olarak büyük başarının simgesidir.
Ortak tarih, ortak dil ve kültüre sahip olan Türk devletleri doğudan batıya geniş geniş bir coğrafyaya sahipler. İlk defa Türkistan kelimesi, Türk kelimesini Türk devletinin adı olarak ilk kullanan devlet; 522 ila 744 yılları arasında hüküm süren Göktürk İmparatorluğudur. Günümüzde Türkistan olarak adlandırılan ve pek çok medeniyete sahip coğrafya; Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Safeviler, Harzemşahlar, Altın Orda, Timurlular ve Osmanlılar idaresinde asırlar boyu ilim ve irfanın merkezi olmuştur. Dünyadaki büyük devletlerin kendi etki alanlarında yaptıkları barışçıl icraatların başında eğitim alanındaki iş birliği gelmektedir. Büyük devletlerin topluluklarla iyi ilişkiler sürdürmek için kullandıkları en önemli yöntem eğitim alanında yardımlaşmalardır. Bu aynı zamanda milletlerarası medeniyet, bilimsel ve kültürel alışverişle birlikte hareket etme ve dışa açılma faaliyetidir.
Çok uzun yıllar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği esareti altında kalan Türk cumhuriyetleri ile Türk ve akraba toplulukları, uzun yıllar Türkiye’den ve birbirlerinden uzaklaştırılarak yabancılaştırma uygulamalarına maruz kalmışlardır. Bu süre içinde ideolojik ve manevi tahribata da uğramışlardır. Bu sebepten ortak değerler zarar görmüştür. Tarihî dönüm noktası sayılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin çöküşü ile Millî istiklâline kavuşan Türk devletleri, istikballerini de kurma yoluna girdiler. Türk devletleri arasında 1992 yılından itibaren hayata geçirilen Eğitim Projeleri ile; Azerbaycan, Adıgey, Altay, Başkurdistan, Buryat, Çeçenistan, Doğu Türkistan, Çuvaşistan, Dağıstan halkları (Lak, Lezgi, Kumuk, Nogay ve diğerleri), Hakasya, İnguşetya, Kabartay-Balkar, Kalmukya, Karaçay-Çerkez, Moğolistan (Tuva ve Kazak Türkleri), Gagauzya, Rusya Federasyonu Tuva, Yakutistan (Saha) Türkiye ile eğitim alanında işbirlikleri Tüm Türk devletleri için stratejik öneme de sahip faaliyetlerle yeni hedeflere yöneldi. Türk dünyasına yönelik eğitim projeleri Türk halkları arasında var olma veya yok olma noktasına gelen halklara bir ümit kaynağı oluşturdu.
Günümüzde ortak üniversite projeleri eğitim alanındaki iş birlikleri dostluk ve kardeşlik bağları sağlam olan genç bir nesil yetiştirmiş ve Türkiye ile Türk dünyası arasında kalıcı bir dostluk köprüsü oluşturmuştur. Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan halkları başta olmak üzere Türk ve Akraba Toplulukları, eğer Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemindeki konumdan bugün daha iyi bir konuma geçmişlerse bunda en büyük pay Türk Devletleri arasındaki eğitim alanındaki büyük projelerin başarısıdır.
Eğitim misyonu Türk Devletlerinin misyonun merkezinde yer almaktadır ve Türk Devletleri Teşkilatına üye devletler eğitim alanında iş birliğine sürekli olarak öncelik vermektedir. Türk Devletlerinin ortak kültürü, dili ve tarihi, Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesindeki iş birliğinin temelini oluşturan Eğitim İş birliği sadece TDT hükümetleri arasındaki iş birliğine değil, aynı zamanda toplumlar ve Türk neslinin geleceği üzerinde doğrudan etkisi vardır.
