Kasım 2024’te gerçekleştirilen Başkanlık seçimlerinin sonucunda Donald Trump’ın yeniden ABD Başkanı olarak seçilmesi, uluslararası arenada ‘‘Trump 2.0’’ olarak adlandırılan yeni yönetimin küresel etkilerine dair çeşitli beklentilere zemin hazırlamıştır. Trump yönetiminin ekonomi ve savunma politikalarında benimseyeceği yaklaşımlar, uluslararası ticaret dengeleri ve güvenlik iş birliği süreçleri üzerindeki potansiyel etkileri açısından dikkatle takip edilmektedir. Bu çerçevede, Trump yönetiminin Japonya ile ikili ilişkilerinde benimseyeceği politikalar, gerek Asya-Pasifik bölgesindeki stratejik dengeler gerekse ABD-Japonya güvenlik ittifakının geleceği açısından kritik bir öneme sahiptir. Yeni dönemde ABD’nin Japonya ile ekonomik ve askeri iş birliğini nasıl şekillendireceği, Tokyo’nun Washington ile ilişkilerini yeniden değerlendirmesine yol açabilecek dinamikleri ortaya koyabilir.
Çin’in artan bölgesel nüfuzu, Güney Çin Denizi’ndeki askeri faaliyetleri, Tayvan’a yönelik tehditler ve Asya-Pasifik bölgesindeki etkisini güçlendirme çabaları ve bunların yanı sıra Kuzey Kore’nin füze denemeleriyle tırmanan gerginliğin yaratmış olduğu güvensizlik ortamı, Japonya’nın savunma harcamalarının artırmasına yol açabilir. Bu gelişmeler, aynı zamanda ABD-Japonya ilişkilerinde askeri iş birliğini derinleştiren bir çerçeve oluşturmakta ve iki ülke arasında askeri şemsiye sağlama açısından karşılıklı çıkarları pekiştirmektedir. Bu bağlamda, Japonya, bölgesel güvenlik tehditlerine karşı daha güçlü bir savunma kapasitesine sahip olma ihtiyacı duyarak, ABD’nin askeri desteğine daha fazla güvenebilir.
Öte yandan Japonya’nın ABD’ye sağladığı finansal destek, Trump’ın yatırım ve ticaret konusundaki hamlelerinin ikili ilişkilerdeki güç dengesini etkileyecek bir faktör olarak ön plana çıkmasını öngörmektedir. Japonya’nın ABD hükümetine olan borcu ve ABD içindeki yatırım düzeyi göz önüne alındığında, Japonya’nın uluslararası arenada daha fazla stratejik bağımsızlık elde etme arayışını da içeren bir dönüşüm yaşaması beklenebilir. Bununla birlikte, ‘‘zayıf yen’’ ve ekonomik dengede yaşanabilecek olası dalgalanmalar, Japonya’nın bu süreçte daha temkinli olmasını gerektirebilir. Japonya’nın uzun vadede, sadece ABD ile olan güvenlik ilişkileri değil, aynı zamanda ekonomik bağımsızlığını artırmak için de stratejiler geliştireceğini öngörülmektedir.
Japonya, denizaşırı ABD askerlerinin en fazla konuşlandığı ülke olarak dikkat çekmektedir. ABD Hint-Pasifik Kuvvetleri’ne (INDOPACOM) bağlı olarak ‘‘US Forces’’ (USFJ) adıyla Japonya’da yaklaşık 55 bin personel bulunmaktadır ve 80’i aşkın askeri tesis bu ülkede yer almaktadır. Japonya’nın güneyindeki Okinawa Adası, ülke yüzölçümünün sadece yüzde 0,6’sını oluşturmasına rağmen, ABD askeri tesislerinin toplam arazi alanlarının yüzde 70’ini barındırmaktadır. Okinawa, Çin’in bölgedeki askeri varlığını artırmaya başlaması ve Tayvan Adası’na olan yakınlığı nedeniyle jeopolitik açıdan oldukça stratejik bir konumda yer almaktadır.
Japonya, 1978 yılından bu yana ABD askerlerinin hizmet, uygulama ve iş gücü masraflarını karşılamakta ve bu durum ‘‘ev sahibi ülke desteği’’ olarak adlandırılmaktadır. Japonya’nın, Çin’in artan askeri faaliyetleri karşısında ABD ile olan güvenlik ittifakını güçlendirmesi beklenmektedir. Bu bağlamda, ABD’nin Japonya’dan savunma harcamalarını artırmasını talep etmesi muhtemeldir. Bu talepler, ABD’nin müttefiklerinden daha fazla katkı almayı hedefleyen politikalarının bir parçası olarak görülebilir.
Trump’ın ikinci döneminin başlangıcında, mali yük paylaşımı konusundaki pazarlıklar sertleşebilir. Trump’ın önceki döneminde, Japonya’nın ABD’nin savunma bütçesini karşılamaya yönelik katkıları sıkça gündeme gelmişti. Uzmanlar, bu dönemde Japonya’nın, daha önce eski Japonya Başbakanı Abe Şinzo’nun kişisel diplomasisi ile başarılı bir şekilde yönettiği ilişkilerde benzer bir yaklaşımı benimsemesi gerektiğini belirtmektedir. Trump’ın, Çin ile olan gerginliklerin artması durumunda Japonya’ya olan baskılarını artıracağı düşünülmektedir.
Japonya, ABD’nin en büyük doğrudan yabancı yatırım kaynağı konumundadır. 2023 yılı itibarıyla, Japonya ABD içindeki toplam doğrudan yabancı yatırımların yüzde 15’ini oluşturmuş ve ABD hükümetine olan borcu, 1,14 trilyon dolara ulaşmıştır. Bu durum, Japonya’nın ABD ile olan ekonomik bağlarının ne denli derin olduğunu ortaya koymaktadır. Japonya’nın, ABD doları karşısında son dönemde değer kaybeden yeninin durumundan endişe duyması da olasıdır. Zayıf Yenin, Japonya’nın ekonomik çıkarları üzerinde uzun vadede olumsuz etkiler yaratabileceği düşünülmektedir. Japonya, dolara karşı daha güçlü bir para birimi isteği doğrultusunda uzun vadeli ekonomik istikrarı tercih etmektedir.
Trump’ın, Japonya’dan savunma harcamalarını daha fazla artırmasını talep etmesi, müttefiklik ilişkilerini zayıflatabilir. Bu bağlamda, Japonya’nın müttefiklik ilişkilerini korumak adına ABD ile yapacağı müzakerelerde, önceki dönemde Abe Şinzo’nun izlediği stratejilerden yararlanması gerekebilir. Abe Şinzo’nun, Trump ile yaptığı kişisel diplomasi, Japonya’nın ulusal çıkarlarını koruma noktasında önemli bir etki yaratmıştı. Bu süreçte, Japonya’nın, ABD ile ilişkilerde adil bir yük paylaşımı sağlaması gerektiği vurgulanmaktadır.
Japonya’nın savunma harcamalarını artırmaya yönelik çabaları, 2022 yılında güncellenen ulusal güvenlik stratejisiyle de uyumlu bir şekilde devam etmektedir. Bu strateji, Japonya’nın ABD ile olan ilişkilerini güçlendirmek ve Asya güvenliğine katkı sağlamak amacıyla hayata geçirilmiştir. Japonya, savunma harcamalarındaki artışı, ABD ile ilişkilerdeki adil payın oluşturulması açısından önemli bir ön koşul olarak görmektedir.
ABD-Japonya ilişkilerinin geleceği, Trump’ın ikinci dönemiyle birlikte yeni bir yön alabilir. Japonya, Biden döneminde Ukrayna krizine karşı gösterilen destekle ilgili kaygılar taşısa da, Trump’ın politikaları, Japonya’nın savunma harcamalarındaki artış konusunda yeni bir müzakere sürecine girmesine neden olabilir. Japonya, bu süreci başarılı bir şekilde yönetmek için önceki deneyimlerinden ve stratejilerinden faydalanarak ABD ile olan ittifakını sürdürebilir.
Kaynak:
- “Pasifik’te Çin Nüfuzu Karşısında Japonya, ‘Trump 2.0’ ile Savunma Pazarlığı Arayışında.” Erişim tarihi 22 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/pasifikte-cin-nufuzu-karsisinda-japonya-trump-20-ile-savunma-pazarligi-arayisinda/3456876.
- Anadolu Ajansı, “Trump’ın İkinci Dönemi: Çin-ABD İlişkilerinde Yeni Bir Viraj” Erişim tarihi 22 Ocak 2025. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/trumpin-ikinci-donemi-cin-abd-iliskilerinde-yeni-bir-viraj/3459142.
