Yazar: Eslem İlayda ŞAHİN
Son yıllarda Güney Çin Denizi’nde yaşanan gerilim ve özellikle gri bölge çatışmaları, bölgesel aktörler arasında güvenlik endişelerinin yükselmesine yol açtı.[1] Bölgede Çin’in artan askeri ve politik baskısı, kıyı ülkelerinin stratejik hamleler yapmasına neden olurken, Filipinler ile Tayvan arasındaki güvenlik iş birliği bu gelişmelerin önemli bir yansıması olarak öne çıkıyor. Filipinler’in Tayvan ile kurduğu bu iş birliği, Çin’in bölgedeki nüfuzunu sınırlamaya yönelik stratejik bir adım olarak değerlendirilebilir ve bölgedeki güç dengelerini yeniden şekillendirebilecek potansiyele sahiptir.[2]
Filipinler ile Tayvan arasındaki güvenlik iş birliği, diplomatik ve askeri açıdan ciddi bir ivme kazanmış durumda. Filipinli akademisyenlerin yıl içinde üst düzey Tayvanlı generallerle kapalı toplantılara katılması, iki ülke arasında derin bir diyalog ve bilgi paylaşımının kurulduğunu gösteriyor. Ayrıca, Filipin Sahil Güvenliği’nin Tayvanlı muadilleriyle birlikte Bashi Kanalı’nda ortak devriye yapması, bu iş birliğinin sahadaki somut yansımalarını oluşturuyor. Tayvan askerlerinin ise ABD ve Filipinler’in öncülüğünde gerçekleştirilen Kamandag tatbikatını gözlemlemesi, üçlü bir ittifak perspektifinin sinyallerini vermektedir.[3] Bu gelişmeler, Tayvan’ın bölgesel güvenlik meselelerinde aktif bir rol üstlenme isteğinin ve Filipinler’in Çin’e karşı denge arayışının bir göstergesidir.
Çin’in Güney Çin Denizi’nde son yıllarda gösterdiği artan askeri faaliyetler ve bölgedeki stratejik varlığını güçlendirme çabaları, Filipinler ve Tayvan gibi ülkeleri kaygılandırıyor Çin’in bu tutumu, bölgesel gerilimi tırmandırırken, Filipinler’in Güney Çin Denizi tahkim kararına dayanarak egemenlik haklarını güçlendirmesine de zemin hazırlamaktadır. 2016 yılında Filipinler lehine sonuçlanan uluslararası tahkim kararı, Filipinler’in münhasır ekonomik bölgesindeki haklarını hukuki olarak desteklemekte ve Çin’in tarihi hak iddialarını geçersiz kılmaktadır.[4] Bu bağlamda Filipinler, Tayvan ile ortak hareket ederek bölgedeki egemenlik ve güvenlik kaygılarına karşı daha güçlü bir pozisyon almayı amaçlamaktadır.
ABD’nin bölgedeki stratejik varlığı ve bölgesel müttefiklerine sağladığı destek, bu iş birliğinin önemli bir parçası olarak dikkat çekmektedir. Filipinler ve Tayvan, ABD’nin savunma ve istihbarat desteği sayesinde Çin’in bölgedeki artan baskısına karşı direnç göstermeye çalışıyor. Özellikle Kamandag tatbikatı gibi çok taraflı güvenlik etkinliklerinde Tayvan’ın gözlemci olarak yer alması, ABD’nin bölgedeki stratejik planlarında Tayvan’ın önemini göstermektedir.[5] Bu durum, Çin ile Tayvan arasındaki gerilimlerin daha geniş bir bölgesel güvenlik bağlamına oturduğunu ve ABD’nin bölgedeki güç dengelerinin şekillenmesinde aktif rol oynadığını ortaya koymaktadır.
Bölgesel güvenlik dinamikleri açısından bakıldığında, Filipinler-Tayvan iş birliği Çin’in bölgedeki nüfuzunun sınırlandırılması açısından önemli bir denge unsuru oluşturmaktadır. Ancak bu durum, bölgedeki diğer aktörlerin, özellikle ASEAN ülkelerinin ve Japonya gibi bölgesel güçlerin politikalarını da etkilemektedir. ASEAN ülkeleri arasında Çin ile ekonomik ilişkiler ve güvenlik politikaları bakımından farklı yaklaşım ve hassasiyetler bulunmaktadır. Bu nedenle Filipinler ile Tayvan arasındaki iş birliğinin bölgesel yansımaları karmaşık ve çok katmanlı bir diplomatik süreçle şekilleniyor. Japonya’nın ve ABD’nin bölgedeki Çin karşıtı politikaları, bu sürecin daha da hareketlenmesine neden oluyor. Aynı zamanda Çin’in olası misillemeleri, bölgedeki tansiyonun yükselmesine yol açabilir.
Uzun vadede, Filipinler ile Tayvan arasındaki bu güvenlik iş birliği bölgesel istikrar için hem bir fırsat hem de bir risk unsuru olarak değerlendirilebilir.[6] İş birliği, Çin’in bölgedeki tek taraflı hareketlerini dengeleme potansiyeline sahip olsa da, bu durum Çin’in sert tepkilerine ve bölgesel çatışma riskinin artmasına neden olabilir. Bu nedenle tarafların aralarındaki iletişim kanallarını açık tutması ve gerilimi tırmandırıcı hamlelerden kaçınması bölgesel barış ve istikrar açısından kritik önem taşımaktadır.[7] Ayrıca, çok taraflı diplomasi ve uluslararası hukukun güçlendirilmesi, Güney Çin Denizi gibi hassas bölgelerde yaşanan krizlerin çözümünde temel araçlar olmaya devam edecektir.
Sonuç olarak, Filipinler ve Tayvan arasında gelişen güvenlik iş birliği, bölgedeki Çin baskısına karşı stratejik bir dengeleme hamlesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu iş birliği, hem bölgesel güç dengelerinin yeniden şekillenmesine hem de uluslararası aktörlerin Güney Çin Denizi politikalarının değişimine işaret etmektedir. Bölgedeki diğer aktörlerin tutumu ve Çin’in vereceği yanıtlar, önümüzdeki dönemde Güney Çin Denizi’nin güvenlik ve diplomasi açısından en önemli odak noktalarından biri olmaya devam edeceğini göstermektedir. Bu gelişmeler ışığında, Filipinler-Tayvan iş birliğinin izlenmesi, bölgesel barış ve istikrarın sağlanması açısından büyük önem taşıyor.
Kaynakça
[1] Taiwan News, “Filipinler, Tayvan ile güvenlik iş birliğini derinleştiriyor,” 15.07.2025. https://www.taiwannews.com.tw/news/6156189
[2] Taiwan News, “Filipinler, Tayvan ile güvenlik iş birliğini derinleştiriyor,” 15.07.2025.
https://www.taiwannews.com.tw/news/6156189
[3] Taiwan News, “Filipinler, Tayvan ile güvenlik iş birliğini derinleştiriyor,” 15.07.2025.
https://www.taiwannews.com.tw/news/6156189
[4] Philippine News Agency, “Filipinler: Güney Çin Denizi tahkim kararı bağlayıcıdır ve deniz hukukunun temelidir,” 15.07.2025.
https://www.pna.gov.ph/articles/1254315
[5] https://rayhaber.com/2025/05/abd-ve-filipinlerden-kamandag-tatbikati/
[6] Taiwan News, “Filipinler, Tayvan ile güvenlik iş birliğini derinleştiriyor,” 15.07.2025. https://www.taiwannews.com.tw/news/6156189
[7] Taiwan News, “Filipinler, Tayvan ile güvenlik iş birliğini derinleştiriyor,” 15.07.2025. https://www.taiwannews.com.tw/news/6156189
