İncel, involuntary celibate (istemsiz bekarlık) sözcüklerinin ilk heceleriyle oluşturulmuş ve hayatımıza yeni girmiş bir terim olsa da sözcük 1997 yılına dek uzanmaktadır. Terim, Alana isminde bir üniversite öğrencisinin aradığı aşkı bulamaması ile kurduğu ve deneyimlerini paylaştığı Alana’s Involuntary Celibacy Project (Alana’nın İstemsiz Bekarlık Projesi) web sitesi ile internet ortamına giriş yapmıştır. Alana ismindeki bir kız tarafından yaygınlaştırılan bu terimin daha sonra kadın düşmanlığına evrileceğini kendisi de tahmin etmemiştir. Daha sonra Alana, Love Not Anger (Aşk, Öfke Değil) isimli bir web sitesi daha kurarak daha ileri yaşlarda romantik ilişkiye giren kişilerin ve yalnız insanların öfke içinde sıkışıp kalmak yerine sevgiyi nasıl bulabileceklerini araştırmak için proje başlatmıştır.
Geçtiğimiz hafta İstanbul’da yaşanan ve 2 kızın yaşamdan kopmasına sebep olan elim cinayette katilin çeşitli Discord ve Telegram gruplarıyla iletişime olduğu ve bu platformlardaki incel toplulukları ile iletişimde olduğu belirlenmişti. Bu olay, incel hareketinin bireysel bir sorun olmaktan çıkıp toplumsal güvenlik açısından ciddi bir tehdit oluşturduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. DeKesedery’nin 2024 yılındaki çalışmasına göre bu topluluklar; “birbirleriyle tartışmak, desteklemek fikirlerini paylaşmak, birbirlerinin sözlüklerini ve değerlerini teşvik, kadınlara karşı savaşta silah arkadaşlığı” amaçlarına sahiptir.
İnsanların hayatlarına mal olabilen bu eylemler, incel hareketinin güvenlik sorunu olduğunu da göz önüne serdi. Günümüzde incel kavramı yalnızca romantik ve/veya cinsel ilişki yaşamak isteyen ancak çeşitli sebeplerden yaşayamayan kişileri kapsamamakta, mizojinik unsurları, yani kadınlara karşı nefretin ve şiddetin yayılmasını destekleyen daha geniş bir hareketi temsil ettiği düşünülmektedir.
İncellik Öfkesi, Terör Eylemlerini Beraberinde Getirdi
Los Angeles Times’ın 2018 yılında yaptığı incel tanımı, “sefaletleri için kadınları suçlayan ve genellikle onlara karşı şiddeti savunan, cinsel açıdan hayal kırıklığına uğramış erkeklerden oluşan bir grup” şeklindedir. İncel saldırılarının en vahşetli olanları 2014 ve 2018 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanmıştır. Özellikle 2014 yılında Isla Vista’da Elliot Rodger tarafından gerçekleştirilen saldırı, incel hareketinin ne denli ölümcül olabileceğini gösterdi. Her iki saldırıda da faillerin ortak karakteristik özellikleri bulunmaktadır. Romantik ve cinsel ilişkiyi çok istemek ancak sahip olamamak, hayattan şikâyet, kadınları suçlamak gibi çeşitli eylemlerle beraber mutlak surette uzun bir manifesto yazma beraberinde gelmektedir. Özellikle 2014 yılında Isla Vista’da Elliot Rodger tarafından gerçekleştirilen saldırı, incel hareketinin ne denli ölümcül olabileceğini gösterdi.
2014 yılında ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Isla Vista kentinde ikisi kadın 6 kişinin hayatını kaybettiği ve 13 kişinin yaralandığı katliamın sorumlusu Elliot Rodger, bu topluluğun üyelerinden biriydi. Rodger, bir kız yurdunda insanları katletmeden önce çektiği YouTube videosunda şu sözleri sarfetmişti:
“Hayatım boyunca bana acı çektirdiniz, şimdi de ben size çektireceğim. Bunun için uzun süre bekledim. Size tam olarak hak ettiğinizi vereceğim. Beni reddeden, bana tepeden bakan ve kendinizi başka erkeklere verirken bana pislikmişim gibi davranan tüm kızlar. Siz erkekler, benden daha iyi bir hayat yaşadığınız için, aktif cinsel hayatı olan erkekler, sizden nefret ediyorum. Hepinizden nefret ediyorum ve size tam olarak hak ettiğiniz şeyi yani tamamen yok olmayı vermek için sabırsızlanıyorum.”
Yine kendisi tarafından yazılmış My Twisted World: The Story of Elliot Rodger (Benim Çarpık Dünyam: Elliot Rodger’ın Hikayesi) adlı 137 sayfalık manifestosunda, kadınları bir “veba” olarak tanımlayarak partnerlerini seçme haklarının “insanlığın ilerlemesini engelleyebileceğini” söylemiştir.
Rodger’ın manifestosunda yer alan kadın düşmanlığı ve cinsiyetçi düşünceler bulunmaktadır. BBC’nin 2018 yılında yaptığı habere göre Elliot Rodger, ‘inceller’ arasında kahraman olarak görülmektedir. Bu tür saldırganlar, toplumda kendilerine yer bulamayan bireylerin öfkesini şiddet ve cinsiyetçilikle dışa vurarak geniş bir kitleyi korkutmak için çabalamaktadır. Rodger’ın ardından gelen Alex Minassian gibi failler de aynı şekilde şiddete başvurmuştur.
4 yıl sonra Rodger’den ilham alan 25 yaşındaki Minessian, kiralık karavan ile Toronto şehrinde katliam yapmış ve 11 kişinin hayatını kaybetmesine, 15 kişinin yaralanmasına sebep olmuştur. Saldırının ardından yaptığı sosyal medya paylaşımında şu sözleri sarf etmiştir:
“Private (Recruit) Minassian Infantry 00010, wishing to speak to Sgt 4chan please. C23249161. The Incel Rebellion has already begun! We will overthrow all the Chads and Stacys! All hail the Supreme Gentleman Elliot Rodger!” (Er Minessian Piyadeleri 00010 Çavuş 4chan ile konuşmak istiyor. C23249161. İncel isyanı çoktan başladı! Tüm Chad’leri ve Stacy’leri devireceğiz! Yüce Centilmen Elliot Rodger’a selam olsun!)’’
Burada açıklanması gereken kavramlar şunlardır: ‘4chan’, insanların çeşitli konular hakkında yazdıkları bir forumdur. Genellikle aşırı sağ ile ilişkilendirilmektedir. ‘Chad’ ve ‘Stacy’ kelimeleri sırasıyla, “karizmatik, uzun, yakışıklı, kendinden emin, kaslı” erkekleri ve “oldukça çekici ancak incel erkekleri reddeden” kadınları temsil etmektedir.
Türkiye’ye bakıldığında, Ağustos 2024’te yaşanan Eskişehir’deki bıçaklı saldırı, Türkiye’de bilinen ilk incel vakası olması yönüyle önem taşımaktadır. 18 yaşındaki saldırgan Nazi ekipmanları, hücum yeleği ve balta ile Eskişehir Tepebaşı Camii bahçesinde oturan beş kişiyi bıçaklamıştır. Saldırgan olay esnasında canlı yayın da yapmıştır. Diğer incel saldırıları gibi manifesto yazmıştır ve manifestosunda Christchurch katliamcısını, Elliot Rodger gibi isimleri övmüştür. Aşırı sağ ile ilişkilendirilebilecek şekilde toplumun büyük kesimini aşağılamış, yaptığı saldırılara çeşitli puanlar koyarak oyunlaştırma yoluna gitmiştir.
Saldırıyı manifestosunda “Soğuk bir duş alıp kıyafetlerimi giyiyorum. Ekipmanlarımı alıp saldırı alanına gidiyorum. Müsait bir yerde ekipmanlarımı giyiyorum ve baltamı, bıçağımı yeleğime takıyorum. Ardından önüme gelen herkese saldırıyorum.” şeklinde planlamıştır. Manifestosunda göçmenler, Suriyeli çocuklar ve eşcinselleri hedef almak istediğini belirten saldırgan daha önceden de TKP binasına saldırmayı düşündüğünü belirtmiştir. Ayrıca daha önceden yapılmış saldırganları “aziz” olarak nitelendirmiştir. Milli İstihbarat Akademisi’nin “Batılı Ülkelerde Aşırı Sağ Hareketler 2023 Değerlendirme Raporunda” belirtildiği üzere “Azizlik” kavramının kullanılmasındaki amaç, grupların, saldırganları “azizlik” unvanıyla tanımlamak suretiyle özellikle gençleri etkileme çabasında olmasıdır. Yine aynı raporda Eskişehir saldırısında görülen unsurlardan biri manifestodur: “Saldırganın gerçekleştirdiği eylemlerde motifini ve amaçlarını detaylı bir şekilde açıkladığı “manifesto belgesi” propaganda faaliyetleri ve gelecek saldırıların teşviki anlamında önemli görülmektedir.” şeklinde açıklanmıştır.
Bir Güvenlik Sorunu olarak İncel Hareketi
Tüm bu eylemler ışığında söylenebilir ki incel hareketi, sadece bireysel sorunlar ya da küçük çaplı sosyal hareketler olarak değerlendirilmemelidir. Bu hareket, devletler için de ciddi bir güvenlik tehdidi haline gelmiştir. Şiddet içerikli söylemleriyle insanları radikalleştiren bu topluluklar, kamusal alanda terör eylemlerine dönüşebilecek potansiyele sahiptir. Bu bağlamda incel hareketi, iç güvenlik açısından terörizmle benzer bir tehdit oluşturur. İncel saldırıları toplumsal huzuru da bozmaktadır. Özellikle internet üzerinden organize olan bu grupların izlenmesi ve şiddet yanlısı içeriklerin tespit edilmesi ve platformların kapatılması, olası saldırıların önlenmesinde önemlidir. İncel toplulukları, özellikle internet üzerinden organize olup şiddet içerikli düşünceleri yayma potansiyeline sahip olduğu için devletlerin iç güvenlik politikalarını ilgilendirir. Bu toplulukların üyeleri, genellikle sosyal açıdan dışlanmış, yalnız ve öfkeli bireylerden oluşur. Bu öfke, zamanla kadın düşmanlığına (mizojini) ve toplumsal düzeni hedef alan şiddet eylemlerine dönüşebilir. İncel kaynaklı saldırıların özellikle genç ve radikalleşmeye yatkın bireyler arasında yayılması, devletlerin genç nüfusu koruma ve toplumsal huzuru sağlama sorumluluğunu artırmaktadır.
Özellikle dijital platformlar üzerinden yayılan kadınlara karşı nefret söylemleri ve şiddet propagandası, incel hareketinin güvenliğe tehdit haline gelmesine yol açar. Bu noktada, devletlerin dijital platformlar üzerindeki denetimlerini artırmaları bu konuda öneme haizdir. İncel hareketinin, özellikle genç, kimlik belirleme sürecinde olan ve radikalleşmeye yatkın bireyler üzerinde yarattığı etki göz önüne alındığında, bu tür platformların daha dikkatli bir şekilde izlenmesi ve olası tehditlerin erken aşamada tespit edilmesi kritik bir öneme sahiptir.
Alınabilecek Önlemler
Uluslararası Arası Bilgi Paylaşımı: İncel topluluklarının artık uluslararası ağlardan dünyanın dört bir tarafı ile iletişim kurmaları ve organize olabilmeleri mümkündür. Devletler tarafından bu internet sitelerinde yazanlar hakkında, eğer bir tehdit varsa diğer devletlere bilgi verilmesi saldırıların engellenmesi yolunda iyi bir adım olabilir. İncel toplulukları, küresel topluluklar üzerinden organize olduğu için bu hareketin uluslararası boyutu da göz ardı edilemez. İncel grupları, farklı ülkelerdeki insanlarla iletişim halindedir ve aşırı sağı baz alan bir radikalleşme sürecini devam ettirir. Bu bağlamda, devletlerin yalnızca kendi sınırları içindeki tehditlerle değil, diğer ülkelerdeki incel hareketiyle de ortak sosyal güvenlik algısı zemininde mücadeleye destek olması gerekebilir. Sınır ötesi iş birliği ve bilgi paylaşımı, incel hareketine karşı alınacak güvenlik önlemlerinin etkinliğini artıracaktır. Böylece kimse zarar görmeden saldırılar önlenmiş olur.
Çevrim İçi Takip: Ergenliğin başlamasıyla değişen ruh hali, kimlik arayışı ve akran zorbalığı gibi kavramlar bireyin hayatını etkileyen önemli faktörlerdir. Bu dönem iyi yönetilemediğinde tehlikeli aktiviteler, çetecilik, şantaj, çevrim içi/çevrim dışı hayat dengesini kuramamak gibi sıkıntılar başlayabilmektedir. Bu tür olayları önlemenin yollarından biri, ailenin çocuklarının çevrim içi aktivitelerini denetlemesidir. Bunun yanı sıra çeşitli programlarla erişilen internet siteleri kısıtlanabilmektedir. Özellikle Discord gibi mecralarda bireylerin sosyalleşmesini sağlayabilirken; 18 yaş altı bireylerin şantaja uğraması, ailevi/insani/milli değerlere hakaret içeren topluluk oluşturabilme imkanıyla da bireysel ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen eylemlere de olanak tanımaktadır. İncel toplulukları şu anda çevrim içi mecralarda olsa da konu alınan olaylara bakıldığında toplumsal hayata girerek ölümcül eylemler ve muhtelif vahşetler yaptığı görülmektedir. Bu sebeple ailelerin çocuklarının çevrim içi aktivitesini denetlemesi hem mağdurlar için hem de bu eylemleri uygulayanlar için önemlidir.
Sosyal Medyaya Daha Sıkı Önlemler: Bireysel önlemlerin yanı sıra devletin aldığı önlemler de oldukça önemlidir. Bunu Discord örneğinde görmekteyiz. Çocuklara şantaj yapan kişilerin bilgilerinin paylaşmamasının ardından Discord platformunun erişime engellenmesi çevrim içi faaliyetlerin kontrolünü sağlamaktadır. Sosyal medya platformlarına giriş yaparken vatandaşlık kimlik numarasının kullanılması fikride bu önlem arasında yer alabilir. Böylece, sosyal medya kullanıp suç işlemeyen kişilerin tespiti ve caydırıcılığı daha fazla olacaktır.
Okullarda Alınması Gereken Önlemler: Toplumsal cinsiyet kavramlarının ve sağlıklı ilişkilerin eğitim müfredatına dahil edilmesi, genç bireylerin bu konularda bilinçlendirilmesi açısından önemli bir adım olacaktır. Bu tür konuların eğitim süreçlerinde uygun pedagojik yöntemlerle ele alınması, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve sağlıksız ilişki dinamiklerinin önlenmesinde etkili olabilir. Özellikle bu konulara hiç değinilmemesi durumunda, bireylerin bu tür olgular karşısında bilinçsiz kalmaları ve neticesinde mağdur ya da fail olma risklerinin artması mümkündür. Dolayısıyla eğitim sisteminde bu konulara yönelik kapsamlı bir yaklaşım geliştirilmesi gerektiği açıktır.
İncel hareketi gibi toplumsal güvenliği tehdit eden akımların etkilerini azaltmanın en etkili yollarından biri, genç nüfusa yönelik toplumsal cinsiyet eşitliği, sağlıklı ilişkiler, psikolojik destek ve sosyal uyum konularında verilen eğitim ve farkındalık çalışmalarının artırılmasıdır. Bu bağlamda, genç bireylere sunulacak eğitimler, onları bu tür radikal ve marjinal grupların etkisinden koruyarak toplumsal bütünlüğü güçlendirebilir. Özellikle incel hareketinin, bireylerin toplumsal dışlanmışlık ve yalnızlık duygularıyla beslenen bir zemine dayandığı göz önüne alındığında, eğitim yoluyla bu duyguların önlenmesi ve bireylerin topluma daha sağlıklı entegrasyonu sağlanabilir. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve sağlıklı ilişkiler üzerine yapılacak eğitim programları, bireylerin hem kendi iç dünyalarıyla hem de toplumla daha dengeli ve uyumlu ilişkiler geliştirmelerini destekleyecektir.
Sonuç
İncel hareketi, bireysel bir sorun olmanın ötesine geçerek, şiddet ve terör potansiyeli taşıyan ciddi bir toplumsal tehdit haline gelmiştir. Bu hareket, yalnızca bireysel düzeyde ele alınmamalı, aynı zamanda devletler için bir iç güvenlik sorunu ve uluslararası iş birliği gerektiren bir mesele olarak da değerlendirilmelidir. Siber güvenlik önlemleri, çevrimiçi içeriklerin denetimi, eğitim programlarının yaygınlaştırılması ve uluslararası istihbarat paylaşımı gibi alanlarda atılacak adımlar, incel hareketinin etkisini azaltmak adına hayati öneme sahiptir. Devletler, bu tür tehditleri erken aşamada tespit ederek hem bireysel şiddet eylemlerinin hem de toplumsal düzeyde oluşabilecek güvenlik sorunlarının önüne geçme potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla, incel hareketine karşı bütüncül bir yaklaşımla önleyici tedbirlerin alınması, toplumsal barış ve güvenliğin korunmasında kilit bir rol oynamaktadır.
Kaynakça
Milli İstihbarat Akademisi, Batılı Ülkelerde Aşırı Sağ Hareketler (2024). Erişim Tarihi: 10 Ekim 2024: https://www.mit.gov.tr/uploads/f/lvTX6wxmYqB3.pdf.
BBC News Türkçe, Eskişehir’deki bıçaklı saldırgan tutuklandı: Beş kişinin yaralandığı olayla ilgili neler biliniyor? Erişim Tarihi: 10 Ekim 2024: https://www.bbc.com/turkce/articles/cp9rxvprmkdo
Byerly, C. M. (2020). Incels online reframing sexual violence. The Communication Review, 1–19. doi:10.1080/10714421.2020.18.
DeKeseredy, W. S. (2024). Misogyny and woman abuse in the incelosphere: The role of online incel male peer support. In Social Processes of Online Hate (pp. 73-92). Routledge.
Euronews, Eskişehir’de Bıçaklı Saldırı: Saldırgan Hakkında Tutuklama Kararı Verildi, Erişim Tarihi: 10 Ekim 2024: https://tr.euronews.com/2024/08/13/eskisehirde-bicakli-saldiri-saldirgan-hakkinda-tutuklama-karari-verildi
Taylor, B. J., The Woman Who Founded The “İncel” Movement, BBC, Erişim Tarihi: 10 Ekim 2024: https://www.bbc.com/news/world-us-canada-45284455
