Yazar: Qalib İBRAHİMOĞLU
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in 28 Haziran’da erken seçim yapılmasına ilişkin kararnameyi imzaladığını da belirtelim. Kararnameye göre Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi’nin 6. toplantı toplantısı açıklandı. Milli Meclisin olağanüstü oturumu 28 Haziran’da sona erdi. Böylece 6’ncı meclisin çalışmaları tamamlandı. İktidardaki Yeni Azerbaycan Partisi’ni Milli Meclis’te temsil eden milletvekillerinin, Milli Meclis’in 6. toplantısının feshedilmesi ve erken seçime gidilmesi konusunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı’na başvuruda bulunma girişiminde bulunduğunu belirtmek gerekir. Bu girişim uyarınca Milli Meclis ülkenin Cumhurbaşkanına başvurdu. 27 Haziran’da Azerbaycan Anayasa Mahkemesi, Milli Meclisin feshedilmesinin ve erken seçim yapılmasının Anayasaya uygun olduğuna karar verdi.
Öncelikle ‘‘Azerbaycan’da neden erken seçim yapıldı?’’ sorusuna yanıt arayalım. Aslında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev bu sorunun cevabını 2024 Şubat ayında yapılan olağanüstü cumhurbaşkanlığı seçimlerinde verdi. İlham Aliyev ‘‘Seçimler bir dönemi kapatıyor. Eylül ayında çığır açan bir döneme dönüşen bir dönemi sonlandırdık. Yani Azerbaycan’ın asırlık tarihinde buna benzer bir zaferin yaşanmadığına inanıyorum. Elbette yeni dönem başladığında Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de yeni bir dönemin başlangıcı olması gerekiyor. Her dönem bir zaman dilimidir. İşgal altındaki toprakların 30 yıl süreyle kurtarılması, egemenliğimizin tamamen yeniden tesis edilmesi yeni bir dönemin başlangıcıdır.’’ ifadelerini kullandı.
Karabağ’da kazanılan zaferle Azerbaycan toprak bütünlüğünü ve egemenliğini yeniden sağladı. Bu, bütünüyle egemen bir ülke için yeni ve olağanüstü parlamento seçimlerinin yapılmasının önemli olduğu anlamına geliyor. İşgalden kurtarılan topraklarımıza yeni bir soluk geliyor. 30 yıldır işgal altında olan vatanlarımız restore ediliyor, nüfus da geri dönüyor. “Büyük Dönüş” programı kapsamında on binlerce vatandaşımız kendi topraklarına geri döndü. Ve kendi topraklarında milletvekillerini seçmek, seçilmiş milletvekillerinin de yanlarında olmasını istiyorlar.
Daha önceki parlamento seçimlerinde memleketlerinden mülteci olan yurttaşlarımız yerleşim yerlerinde oy kullanmıştı. Bugün zaten işgalden kurtulmuş topraklarımızda vekillerini seçtiler. Azerbaycan’da toplam seçmen sayısının 6 milyon 421 bin 960 kişi olduğunu da belirtmek gerekiyor. Daimî seçmen listesindeki seçmen sayısı 6 milyon 308 bin 851, geçici seçmen sayısı ise 113 bin 109 oldu. Kalıcı seçmenlerin yüzde 47,57’sini erkekler, yüzde 52,43’ünü ise kadınlar oluşturuyor. Olağanüstü parlamento seçimlerini izlemek üzere 604 uluslararası gözlemci kayıt yaptırdı. Bunlardan 227’si ‘‘AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Dairesi’’nin temsilcileridir. Süreci yerel gazetecilerin yanı sıra 22 uluslararası medya kuruluşunun temsilcileri de izledi.
Daha önce yapılan sandık çıkış anketine göre seçimin ön sonuçları açıklandı ve önde gelen adaylar belirlendi. Milli Meclis seçim sonuçlarının, oylama gününden en geç 20 gün sonra ‘‘Merkezi Seçim Komisyonu’’ tarafından kontrol edilmesi ve kesinleştirilmesi gerekir. Olağanüstü parlamento seçimleri nedeniyle bu süre 22 Eylül’e kadar olan dönemi kapsıyor.
Çoğunluk oylama sisteminde 990 kişi 125 sandalye için mücadele etti.
Azerbaycan’daki tüm sandıklar protokolleri Merkezi Seçim Komisyonu’na sundu. Bununla ilgili bilgiler 2 Eylül’de MSK’nın resmî web sitesinde yayınlandı. MSK’nın internet sitesinde Cumhuriyet genelindeki istasyonların yüzde 100’ünün (6478 istasyon) rapor verdiği belirtiliyor. Milletvekili seçimlerinde seçmen katılımı yüzde 37,24 oldu.
Kazanan adayların listesi ayrıca MSK web sitesinde de mevcuttur. Böylece 1 Eylül’de yapılan parlamento seçimlerinin ön sonuçlarına göre, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in başkanlığını yaptığı Yeni Azerbaycan Partisi 125 sandalyeli Milli Meclis’te 69 milletvekili kazandı.
Sivil Dayanışma Partisi 3, Adalet, Hukuk, Demokrasi Partisi ise 2 sandalye aldı. Anavatan Partisi, Azerbaycan Demokratik Aydınlanma Partisi, Azerbaycan Milli Bağımsızlık Partisi, Büyük Azerbaycan Partisi, Büyük Kuruluş Partisi, Demokratik Reformlar Partisi, Milli Cephe Partisi, Cumhuriyetçi Alternatif Parti 1’er milletvekiliyle parlamento partisi olma fırsatını yakaladı.
Karabağ’da 30 Yıl Sonra Seçim
30 yıl sonra işgalden kurtarılan Hankendi, Hocalı ve diğer bölgelerde parlamento seçimleri için oylama yapıldı. Bu çok önemli bir nokta ve bambaşka bir hava yaratıyor. Söz konusu faktör seçmen katılımı üzerinde de etkili oldu. Halkın seçim sürecine ilgisi arttı. Karabağ dahil Azerbaycan’ın egemen topraklarının tamamında 30 yıldır ilk kez parlamento seçimleri yapıldı. Azerbaycan’da yapılan parlamento seçimleri halkın iradesini ortaya koydu. Tüm istasyonlar uluslararası standartlara uygun olarak kuruldu. Bu sadece yerel gözlemciler tarafından değil, aynı zamanda seçimleri izleyen uluslararası kuruluşların temsilcileri tarafından da doğrulanıyor.
1 Eylül 2024 tarihinde yapılan Meclis Seçimleri sonucunda kurulan yeni parlamentonun bölgeye barışın gelmesine yardımcı olmasını ve yakın zamanda Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış anlaşmasının imzalanmasını umuyoruz. Bunun sadece Azerbaycan halkının değil, tüm Türk dünyasının refahına hizmet edeceğine inanıyorum.
